Zagospodarowanie przestrzenne

Specyfika położenia Kampinoskiego Parku Narodowego to z jednej strony bezpośrednie sąsiedztwo stolicy Polski – Warszawy, z drugiej zaś obszary rolnicze o glebach w różnym stopniu przydatnych dla rolnictwa. Dla właściwego funkcjonowania systemu ochrony na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego ważnych jest wiele czynników mających swe źródło zarówno wewnątrz parku, jak i w jego strefie ochronnej. Niewątpliwie do najważniejszych z nich należą te związane z zachowaniem obszarów rolnych, przede wszystkim z ich strukturą użytkowania i usytuowaniem w przestrzeni. Są one ważnym elementem krajobrazu ukształtowanego zarówno wokół Puszczy Kampinoskiej, jak i w jej wnętrzu. Z kolei sąsiedztwo aglomeracji warszawskiej, rozwijającej się w ostatnich latach bardzo dynamicznie, wymusza pozyskiwanie nowych terenów pod inwestycje, dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, usługowych, komunikacyjnych itd. Odbywa się to głównie kosztem gruntów rolnych, których powierzchnia systematycznie maleje. Współczesny obszar Kampinoskiego Parku Narodowego stanowi fragment dawnej Puszczy Kampinoskiej rozciągającej się między Wisłą, Bzurą i Utratą, a od wschodu sięgającej w głąb granic dzisiejszej Warszawy, gdzie zachowały się fragmenty dawnej puszczy w postaci Lasu Bielańskiego i Lasu Młocińskiego. Część gruntów strefy ochronnej w okresie powojennym została ponownie zalesiona. Podobnie stało się z dużymi fragmentami użytków rolnych położonych wewnątrz parku po 1975 r., gdy grunty prywatne objęto programem wykupów i przywracania ich przyrodzie, m.in. przez ich zalesianie.

xd Administracyjnie Park położony jest na terenie ośmiu gmin: Łomianki, Czosnów, Leoncin, Brochów, Kampinos, Leszno, Stare Babice, Izabelin. Otulina poza wymienionymi gminami zajmuje jeszcze część dwóch dzielnic warszawskich – Bemowa i Bielan oraz znikome obrzeżne powierzchnie położone w gminach: Młodzieszyn, Wyszogród, Czerwińsk n/Wisłą, Zakroczym, Nowy Dwór Mazowiecki, Jabłonna i dzielnica Warszawa – Białołęka Aktualnie użytkowane obszary rolnicze stanowią mozaikę terenów uprawnych, lasów, zakrzaczeń i bagien. Otaczają i przenikają ekosystemy naturalne parku i są ciągle dominującą formą użytkowania terenu w większości gmin „puszczańskich”


Ludność gmin puszczańskich

Szczególnie szybki wzrost ludności następuje od połowy lat 90. ubiegłego wieku. Wynika on nie tylko z przyrostu naturalnego, wyższego od przeciętnego w województwie mazowieckim, ale głównie z migracji ludności. W powiatach, w skład których wchodzą gminy parku narodowego i strefa ochronna, saldo migracyjne przedstawia się następująco: powiat sochaczewski (z gminą Brochów) +1,70; powiat nowodworski (z gminami Czosnów i Leoncin) +2,30; powiat warszawski zachodni (z gminami Izabelin, Kampinos, Leszno, łomianki, Stare Babice) +14,28 (Województwo Mazowieckie, Urząd Statystyczny w Warszawie 2008). Wyraźny wzrost liczby mieszkańców w gminach podwarszawskich wiąże się ze wzrostem dochodów ludności i możliwością budowy własnego domu w stosunkowo niewielkiej odległości od Warszawy – ciągle głównego rynku pracy, o najwyższym przeciętnym wynagrodzeniu i najniższej stopie bezrobocia w województwie. Do zamieszkania za miastem zachęca poprawa jakości dróg, budowa przedszkoli, szkół, infrastruktury ochrony środowiska. Dalszy wzrost ludności, a należy tego oczekiwać w najbliższych latach, jest dla parku zjawiskiem niekorzystnym zarówno ze względu na przeznaczanie kolejnych gruntów rolnych (niekiedy również leśnych) pod zabudowę, jak i na wzmożoną penetrację wnętrza parku narodowego przez coraz liczniejszą społeczność lokalną, zamieszkującą coraz bliżej jego granic. W gminach, na terenie których leży park i strefa ochronna, około 70-80% gospodarstw to gospodarstwa rolne małe, o powierzchni do 5 ha (tab. 3). Na tym tle wyróżnia się nieco gmina Kampinos, w której ponad 33% gospodarstw ma powierzchnię większą niż 5 ha. Wydaje się jednak, że najwyższą efektywność gospodarowania osiągają rolnicy w gminie Leszno, w której ponad 50% użytków rolnych znajduje się w gospodarstwach o powierzchni powyżej 15 ha. Dotyczy to głównie obszaru Równiny Łowicko-Błońskiej, rejonu intensywnej produkcji rolniczej, z glebami o dużym potencjale rolniczym.


b_1000_700_0_10___images_content_gospodarka_p_r3.jpgZ uwagi na silną presję związaną z poszukiwaniem nowych terenów budowlanych wokół Warszawy grunty prywatne znajdujące się w granicach parku przez swoje wyjątkowo atrakcyjne położenie stają się przedmiotem dużego zainteresowania. Część miejscowej ludności coraz mniej zainteresowana uprawą roli wywiera – często pod wpływem przyszłych inwestorów – duży nacisk na Kampinoski Park Narodowy, samorządy, Ministerstwo Środowiska, parlamentarzystów, aby nie wykupione jeszcze fragmenty gruntów.